Gewoon Speciaal: Autonoom

Mijn leerling van 8 lijkt op allerlei manieren te proberen om onder z'n werk uit te komen. Hij zegt dat hij er geen zin in heeft, hij onderhandelt over de hoeveelheid of hij maakt steeds geluidjes tijdens het werken.

Ik weet dat er altijd wat achter zit. In dit geval het onbewust verkennen van een grens. Voor duidelijkheid. Om autonomie te kunnen voelen. Controle, weet je wel. In het onderwijs ook wel eens 'zelfbepalend gedrag' genoemd.

Vandaag zit hij telkens te tikken met z'n pen. De opdracht in het werkboek is duidelijk.

Na een waarschuwing van zowel meester, ambulant hulpverlener en klasgenoten, gaat hij er tóch mee door. Ik loop naar hem toe en zeg zachtjes tegen hem: "De anderen in de klas hebben last van het getik. Als je ermee stopt, mag je je werk in de klas maken. Lukt dat niet, dan ga je vijf minuten buiten de klas aan het werk." Terwijl ik naar m'n bureau loop, hoor ik hem alweer tikken, ga naar hem toe en zeg: "Kom maar, ik heb een rustig plekje voor je."

Hij weigert, dus ik zeg: "Dan ga ik je helpen" en ik begeleid hem met zachte hand de klas uit.

De ambulant hulpverlener blijft met de anderen in de klas.

Op de gang loopt hij de andere kant uit. Ik zeg: "Loop zélf maar mee deze kant op, want anders help ik je." Hij blijft de andere kant oplopen, dus ik ga naar hem toe en ik begeleid hem opnieuw, met zachte hand. Hij maakt wat zeurachtige geluiden. Eenmaal bij de rustige werkplek ga ik aan een tafel zitten en open z'n werkboekje. Boos staat hij achter het gordijn in de vensterbank.

"Jij zit me steeds uit te dagen!" roept hij. "En je doet hartstikke irritant."

Hij praat met een huilerige stem.

Ik zeg neutraal: "Je boek ligt hier, met de pen. Ik ga alvast naar de klas. Als de opdracht af is, kun je weer bij mij in de klas komen." En ik loop naar de klas.

Vijf minuten later komt hij al de klas in. Het werk is af en hij laat het zien. Hij wordt gewaardeerd voor z'n inzet en zelfstandigheid.

En hij is precies op tijd om mee naar de gym te gaan.

Eenmaal in de zaal komt hij dicht naast me zitten op de bank, terwijl de gymleraar de les uitlegt.

"Ik wil bij jou in het team meester." En hij kijkt me verwachtingsvol aan.

Zeggen wat je doet en doen wat je zegt. Het geeft duidelijkheid en van daaruit veiligheid, zodat het kind zich weer enigszins autonoom kan voelen. Vanuit de relatie.

Door Bart Heeling. Foto: eigen foto.

Bart Heeling is leerkracht op De Aventurijn Renn4, een school voor speciaal onderwijs. Hij geeft les aan kinderen met ernstige gedragsproblemen en/ of psychiatrische problematiek. Volgens Bart hebben mensen vaak nog een verkeerd beeld van het speciaal onderwijs. Hij deelt daarom zijn belevenissen in de column 'Gewoon Speciaal' en op LinkedIn. Eerder verscheen zijn bundel 'Gewoon Speciaal'.